Vandaag begint in China en Taiwan het jaar van de tijger. Hier bij ons is het nog poëzieweek, met als thema NATUUR. Een betere reden om het gedicht WINGERD van de Chinese dichter Zhu Zhu te lezen is er niet; een wingerd is in het Chinees namelijk letterlijk een OVER MUREN KRUIPENDE TIJGER. Of gaat dit gedicht toch ergens anders over?

WINGERD

Wild is ze, met haar zachte handpalmen
getransformeerd tot tijgerklauwen en zuignappen.
Vanaf de allereerste sprong bedekt ze,
overlapt, verzwelgt de hele muur, hecht
het hele huis, tempert al het licht;
nooit deinst ze terug, zelfs als ze in de leegte stapt
verandert ze in een spiraalvormig schild; zelfs als
de winter is ingevallen, haar bladeren verwelkt zijn, blijft
nog altijd de rits gaatjes achter van de weggetrokken draad
waarmee zij zichzelf had ingelegd; ze wijkt geen duimbreed,
heeft een verpletterend geluksgevoel, en wordt in de lente
getrakteerd op een aanzwellend ego, plaatst als
in een maquette haar vlaggetjes dicht op elkaar,
wil als opdringende golftoppen het steen doorboren;
ze is wanhopig, niet in staat het huis binnen te dringen,
maar tenminste camoufleert ze alles van buitenaf.
Jaar na jaar. Zij heeft echt lief.

Wie zegt dat natuurgedichten saai zijn?

Gelukkig Nieuwjaar!

Meer gedichten van Zhu Zhu lees je hier.

Een nieuwe vertaling, associaties bij poëzie

Sinds enkele weken werk ik aan een selectie van vijftig gedichten van de dichteres Chen Yuhong 陳育虹. Ik lees, selecteer en maak de eerste vertalingen, dat wil zeggen: ik maak eerste ruwe versies. Die begintijd is altijd een leuke, eentje van grasduinen en ontdekkingen doen, eromheen lezen, voordrachten op youtube beluisteren. Beetje bij beetje doordringen tot de essentie van deze poëzie. Nadenken over de woordkeuze, de woordvolgorde.

Chen Yuhong werd geboren in 1952 in Kao-hsiung, Taiwan. Ze publiceerde haar eerste poëziebundel in 1996, relatief laat voor een poëziedebuut, maar inmiddels behoort ze tot de meest gerenommeerde dichters van het land. Zelf werkt ze ook als vertaalster, en niet van de minste schrijvers: ze publiceerde onder meer selecties gedichten van Sappho, Louise Glück, Margaret Atwood, Carol Ann Duffy, Ann Carson, Elisabeth Bishop. Hoewel Chen in haar werk wel vaker naar andere schrijvers refereert, zoals bijvoorbeeld naar klassieke Chinese poëzie als die van Li Qingzhao of Li Bai, is duidelijk dat vooral de schrijfsters die ze zelf heeft vertaald haar diep hebben geïnspireerd; onderhuids is de invloed van de klassieke poëzie ook voelbaar. Haar gedichten, nu eens met heel korte, dan weer met heel lange regels, zijn gedetailleerd en precies: met aandacht kijkt ze naar de wereld om haar heen en beschrijft die met gevoel voor evenwicht tussen beeld, structuur, betekenis en klank.

Hier een kort gedichtje, in het Chinees met mijn eerste, vrij getrouwe vertaling, vooral om straks in het najaar als de bundel uitkomt te zien wat er van die eerste vertaling is overgebleven! Want dit gedichtje lijkt heel simpel, alsof ik het vrij woordelijk in het Chinees kan omzetten. Misschien had Google Translate of Deeple het wel kunnen doen!

詩的聯想

詩是給將來的
你想到鏽紅的酒,壓抑
緩慢的滲透,沁
你想到泡沫
泡沫的閃躲,漂浮,顫慄

詩是給將來的,但愛
愛必須在現在
你想到懸崖
融化的懸崖,你順勢
滑了下去

associaties bij poëzie

poëzie is voor de toekomst
je denkt aan roestige wijn, ingehouden emoties
traag infiltreren, doorsijpelen
je denkt aan bubbels
wijkende bubbels, drijvend, bevend

poëzie is voor de toekomst, maar liefde
liefde is voor nu
je denkt aan een klif
een smeltende klif, waarlangs je zo
naar beneden glijdt

Er zijn verschillende dingen om in de vertaling over na te denken, zoals het verband tussen regel 2 en 3: de ingehouden emoties lijken datgene dat langzaam infiltreert, maar het verband is losjes omdat er letterlijk staat: “trage infiltratie”. De 泡沫 in regel 4 en 5 betekent: “schuim” of “bubbels”, maar schuim heeft in het Nederlands misschien een wat negatieve connotatie. Letterlijk is het Chinees in regel 5 omgekeerd: “het ontwijken, drijven, beven van bubbels/schuim”. Het 閃躲 betekent “ontwijken”, maar ik zie dat een Engelse en Franse vertaling spreken van “effervescing” en “effervescentes”. Zie ik iets over het hoofd? In de zevende regel staat letterlijk: liefde moet in het nu zijn, en het 順勢 in de negende regel is lastig goed op te lossen; het betekent: “zonder er moeite voor te hoeven doen, gemakkelijk”.

En wat zijn mijn associaties bij deze poëzie? Door de structuur worden poëzie en liefde niet enkel gecontrasteerd, maar naar mijn idee vraagt dit gedicht ook naar de relatie tussen poëzie en liefde. Ze worden als verschillend voorgesteld, de een voor de toekomst, de ander voor nu, maar toch… poëzie gaat zo vaak om liefde (in allerlei vormen), en liefde kan zo poëtisch zijn! En is poëzie voor de toekomst of juist ook voor nu? Of andersom: is liefde echt vooral voor nu of toch ook voor de toekomst? Mooi aan dit gedicht vind ik ook dat het een open einde heeft, want is het nu eigenlijk wel of niet fijn om langs een klif naar beneden te glijden?

En even voor de lol; dit maakt Google Translate ervan:

poëtische associatie

Poëzie is voor de toekomst
Je denkt aan roestige rode wijn, deprimerend
langzame penetratie,
je denkt aan bubbels
Ontwijken, zweven, trillen van het schuim

Poëzie is voor de toekomst, maar liefde
liefde moet nu zijn
denk je aan kliffen
Smeltende kliffen, u profiteert ervan
Naar beneden glijden

En Deeple:

Gedichten van vereniging

Poëzie is voor de toekomst
Je denkt aan roestige rode wijn, verdrongen
Langzaam sijpelend, doordringend
Je denkt aan bubbels
Een luchtbel van ontwijken, zweven, trillen

Poëzie is voor de toekomst, maar liefde
Liefde moet nu zijn
Je denkt aan een klif
Een smeltende klif, je glijdt naar beneden
En naar beneden glijden

Als ik dat lees, geloof ik dat ik als poëzievertaler voorlopig nog niet overbodig zal zijn.

Universeel

Een impromptugedicht
Li Qingzhao (1084-ca. 1151)

Bij maanlicht tussen bloemen vijftien jaar geleden
Schreven we samen onze verzen over bloemen.
De maan en bloemen, zie ik, zijn vandaag dezelfde
Maar hoe zal ooit mijn liefde weer op vroeger lijken?

Hoe universeel kan poëzie zijn? Als we dit korte Chinese gedichtje uit de twaalfde eeuw lezen, voelt het alsof we het zelf onlangs geschreven zouden kunnen hebben… Liefde gemengd met beelden uit de natuur zijn van alle tijden en plaatsen. Het is een heel invoelend gedichtje dat je laat nadenken over vergankelijkheid.
Het gedicht is geschreven door Li Qingzhao, een van China’s bekendste dichteressen. Een kleine selectie van haar werk is te lezen in de omvangrijke anthologie Dertig eeuwen Chinese poëzie, door professor Wilt L. Idema, die in het najaar van 2021 uitkwam. Dat is een uitgebreid herziene versie van zijn beroemde verzameling De spiegel van de klassieke Chinese poëzie, waarvoor hij destijds de Nijhofprijs ontving. In deze verzameling heeft hij meer vrouwelijke dichters opgenomen, en meer werk uit de negentiende eeuw, de laatste eeuw van het Chinese keizerrijk. De bundel verscheen bij uitgeverij Brooklyn en biedt meer dan 600 pagina’s poëzie van ruim 200 dichters! Waar nodig geeft de vertaler uitleg bij de gedichten, maar vaak blijken ze verrassend toegankelijk en universeel.
https://www.uitgeverijbrooklyn.nl/home/alle-boeken/dertig-eeuwen-chinese-poezie/



Yang Mu’s poëzie: persoonlijk en universeel

Ik schreef dit keer een blog voor het platform China2025, over de poëzie van de vorig jaar overleden Taiwanese schrijver Yang Mu. Over zijn werk wordt wel gezegd dat het de perfecte versmelting is van Chinese én westerse tradities. Hij was bij uitstek een dichter die volledig aansloot op het aloude Chinese adagio: ‘Poëzie verwoordt wat het gemoed bezighoudt’ 詩言志
Lees het hier:

https://china2025.nl/yang-mus-poezie-persoonlijk-en-universeel/