– Ik ben al heel lang niet meer in een park geweest. Ik heb er nooit meer tijd voor, en heb er ook niet zoveel zin meer in.
– Zo gaat het bij iedereen, van ons werk gaan we snel naar huis, we zijn altijd maar gehaast.
– Ik herinner me dat ik toen ik klein was heel graag naar dit park kwam om op het gras te spelen.
– Als je ouders je meenamen.
– Vooral als we met een groepje klasgenootjes waren. Ja.
– Vooral als jij er ook was.
– Ik weet het nog.
– Je had toen twee vlechtjes.
– Jij droeg toen altijd een tuinbroek, heel eigenwijs. Jij was altijd zo afstandelijk, je deed zo uit de hoogte.
– O?
– Ja, niemand durfde in je buurt te komen.
– Dat herinner ik me niet meer, maar ik vond het toch heel leuk om met jou te spelen, ik kwam zelfs met je voetballen.
– Ga toch weg! Wat nou voetballen? Je droeg witte schoenen en was altijd bang ze vies te maken.
– O ja! Toen ik klein was droeg ik graag witte gympies.
– Als een prinses.
– Ja hoor, een prinses met gympies.
– Later ben je verhuisd.
– Ja.
– In het begin kwam je op zondag nog vaak bij ons langs, later minder.
– We werden ouder.
– Mijn moeder mocht je erg graag.
– Ik weet het.
– Mijn ouders hadden geen dochter.
– Iedereen zei dat we op elkaar leken, alsof je mijn broertje was.
– Vergeet niet dat we van hetzelfde jaar zijn en dat ik nog twee maanden ouder ben dan jij.
– Maar ik leek de oudste, ik was altijd een vuist groter dan jij, alsof ik je grote zus was.
– Meisjes groeien sneller op die leeftijd. Maar goed, laten we het over iets anders hebben.
– Waarover dan?
Onder de bomen aan weerskanten van de laan stond een heg van gesnoeide coniferen; op de helling daarachter zat een meisje op een stenen bankje. Ze droeg een jurk en had een rode handtas.
– Laten we ook even gaan zitten.
– Dat is goed.
– De zon gaat net onder.
– Ja, mooi, hè?
– Ik hou niet van zoiets moois in zo’n onnatuurlijke omgeving.
– En je zei dat je zo graag naar het park gaat!
– Toen ik klein was. In de bergen ben ik zeven jaar houthakker geweest in een oerbos.
– Je hebt heel wat moeten doorstaan.
– Zo’n oerbos is meedogenloos.
Het meisje in de jurk stond op van het bankje en tuurde naar het eind van de laan, voorbij de netjes gesnoeide coniferen. Daar kwamen wat mensen aanlopen, onder wie een lange jongen met bakkebaarden. Boven de boomtoppen en de ommuring zette de zonsondergang de lucht in een rode gloed; het was adembenemend, haast purperachtig, met rafelige wolken die uitwaaierden boven de hoofden van de mensen.
– Ik heb al lang niet meer zo’n mooie zonsondergang gezien, het lijkt wel of de lucht in brand staat.
– Het lijkt wel een vuurzee.
– Een wat?
– Een vuurzee in een oerbos…
– Hoezo dan?
– Als een oerbos in brand vliegt ziet de lucht er zo uit, het helse vuur verspreidt zich zo razendsnel dat er geen tijd meer is om preventief een deel van het bos om te hakken, verschrikkelijk is dat. De omgehakte bomen worden de lucht in geslingerd; van een afstand gezien lijken er rijsthalmen in het vuur te zweven. Luipaarden slaan als bezetenen op de vlucht, springen de rivier in en komen op ons, mensen, af gezwommen.
– Vallen ze jullie dan niet aan?
– In zo’n geval zijn ze niet in ons geïnteresseerd.
– Schieten jullie ze dan niet?
– Ook wij zijn doodsbenauwd en staan langs de oever wezenloos in de verte te turen.
– Is er dan niks tegen te doen?
– Zelfs bergstroompjes kunnen het vuur niet tegenhouden, ook bomen die aan de andere kant van een beek staan verschroeien en vatten plotseling knallend vlam. Op enkele mijlen afstand zijn de rook en de warmte nog zo hevig dat je niet kunt ademhalen. Pas als de wind draait, of als het vuur bij een rivier belandt, komt er een einde aan het geweld en dooft het vuur vanzelf uit.
Het meisje in de jurk ging weer op het stenen bankje zitten en legde haar rode handtas naast zich neer.
– Vertel eens verder over wat je de afgelopen jaren hebt meegemaakt.
– Er valt niets te vertellen.
– Hoezo niets te vertellen? Wat je net vertelde was heel boeiend.
– Maar het heeft niet zoveel zin om daar nu nog over te praten. Laten we het over jou hebben.
– Over mij?
– Ja, jou.
– Ik heb een dochter.
– Hoe oud?
– Zes.
– Lijkt ze erg op jou?
– Ja, iedereen zegt van wel.
– Zoals toen je klein was? Met witte gympies?
– Nee, ze houdt van leren schoenen. Haar vader koopt het ene paar na het andere voor haar.
– Je bent gelukkig. Hij is vast een goede man.
– Hij is wel goed voor me. Maar of ik gelukkig ben…
– Je werk bevalt toch ook wel?
– Jawel, ik heb het beter getroffen dan veel van onze leeftijdsgenoten; een kantoorbaan… telefoontjes aannemen, interne post en zo.
– Secretaresse?
– Telefoniste.
– Dat is ook vertrouwelijk werk, ze stellen vertrouwen in je.
– Het is beter dan arbeider. Maar jij hebt je er ook bovenop gewerkt. Je hebt eerst verder geleerd en zit nu in de technische dienst?
– Ja, ik heb er hard voor geknokt.
De zon was ondergegaan en een grijzig schemerrood verscheen, alleen boven de boomtoppen aan de horizon was nog een streep helderoranje, aan de rand van de donkere lucht. In het bos op de helling viel het duister in. Het meisje zat met gebogen hoofd op het stenen bankje, ze leek op haar horloge te kijken, stond op met haar tas, legde hem weer op het bankje en tuurde naar het eind van de laan, voorbij de coniferen; het was duidelijk dat ze de maan tussen de wolken had gezien, ze draaide zich weer om en ijsbeerde wat, met gebogen hoofd en afgemeten passen.
– Ze wacht op iemand.
– Het is maar niks om op iemand te moeten wachten. Tegenwoordig zijn het altijd de jongens die zich niet aan afspraken houden.
– Zijn er veel meisjes hier in de stad?
– Er zijn wel genoeg jongens, het probleem is dat er te weinig geschikte zijn.
– Maar dit meisje ziet er goed uit.
– Het is voor een meisje altijd vervelend als ze als eerste verliefd is…
– Zou hij komen?
– Wie zal het zeggen? Vooral die onzekerheid maakt je gek.
– Gelukkig zijn wij die leeftijd voorbij. Heb jij op iemand gewacht?
– Hij zag mij als eerste. En heb jij iemand laten wachten?
– Ik ben mijn afspraken altijd nagekomen.
– Heb je een vriendin?
– Dat kun je zo zeggen, ja.
– Waarom ben je dan nog niet getrouwd?
– Misschien doe ik dat wel.
– Je lijkt niet zo heel veel om haar te geven.
– Ik heb medelijden met haar.
– Medelijden is geen liefde. Als je geen liefde voor haar voelt, moet je haar niet voor de gek houden!
– Ik hou alleen mezelf voor de gek.
– Maar toch ook iemand anders.
– Laten we het daar niet over hebben.
– Ook goed.
Het meisje ging zitten maar stond onmiddellijk weer op en tuurde naar de laan, die nu erg vaag was; ook het laatste restje rood aan de horizon was nauwelijks meer te zien. Ze ging weer zitten. Alsof ze voelde dat er mensen naar haar keken boog ze haar hoofd, ze leek haar jurk goed over haar knieën te trekken.
– Zou hij nog komen?
– Ik weet het niet.
– Hij zou niet zomaar moeten wegblijven.
– Er zijn zoveel dingen die niet zouden moeten.
– Is je vriendin knap?
– Ze is zielig.
– Dat moet je niet zeggen! Als je geen liefde voor haar voelt, moet je haar niet voor de gek houden, zoek een meisje dat je echt leuk vindt. Een jong, knap meisje.
– Knappe meisjes willen mij toch niet.
– Hoezo?
– Omdat mijn vader geen goede positie heeft.
– Zo moet je niet praten. Daar weiger ik naar te luisteren.
– Dan luister je niet. Volgens mij moeten we maar gaan.
– Ga je mee naar mijn huis?
– Ik had een cadeautje voor je dochter mee moeten brengen. Ook als felicitatie aan jou.
– Doe toch niet zo!
– Wat is daar fout aan?
– Je geeft steeds steken onder water.
– Dat is niet mijn bedoeling.
– Ik wil dat jij gelukkig bent.
– Dat woord wil ik niet horen.
– Ben je dan niet gelukkig?
– Zo wil ik niet verder praten. De afgelopen jaren waren dit soort ontmoetingen bijna onmogelijk, dus laten we het plezier nu niet bederven.
– Goed dan, laten we het over iets anders hebben.
Het meisje stond plotseling op. Aan het eind van de laan kwam met snelle stappen een gedaante aanlopen.
– Daar komt hij eindelijk.
Het was een jongen met een linnen boekentas, zonder zijn pas ook maar een beetje te vertragen liep hij haar voorbij. Het meisje draaide zich om.
– Dat is niet degene op wie ze wacht. Tja, zo gaat het vaak.
– Ze huilt.
– Wie?
Het meisje ging zitten, haar gezicht was niet te zien; ze leek het te verbergen in haar handen, het was zo donker in het bos op de helling dat het niet goed meer te zien was. Mussen tsjilpten.
– Zijn er nog vogels?
– Die zitten niet alleen in de oerbossen, hoor.
– Er zijn nog mussen.
– Je bent hooghartig geworden.
– Dat was ik altijd al. Als ik dat beetje hooghartigheid niet had bewaard, zou ik nu niet zo zijn geweest.
– Wees niet zo cynisch, je bent niet de enige die heeft geleden, iedereen is naar het platteland gestuurd. Snap je dan niet dat een meisje dat naar het platteland werd gestuurd, ver van haar familie en vrienden, het veel moeilijker had dan jullie jongens? De reden dat ik met hem ben getrouwd is dat ik geen andere, betere keuze had. Zijn ouders hadden een manier gevonden om mij te laten overplaatsen naar de stad.
– Ik verwijt je toch niets.
– Je hebt ook niet het recht mij iets te verwijten!
– Niemand heeft het recht iemand iets te verwijten.
De lantaarns gingen aan, een gelig licht kwam uit het groene gebladerte. De avondlucht was duister, boven de stad was zelfs het licht van de sterren vaag, waardoor het schijnsel van de lantaarns tussen de bomen extra helder leek.
– Volgens mij moeten we maar gaan.
– Ja, we hadden hier niet moeten komen.
– De mensen zullen denken dat we een verliefd stelletje zijn. Zal je man het niet verkeerd opvatten als hij ervan hoort?
– Zo is hij niet.
– Dan is hij zo slecht nog niet.
– Je kunt bij ons op bezoek komen.
– Als hij mij uitnodigt.
– Komt het niet op hetzelfde neer als ik dat doe?
– Het is jammer dat ik je huisadres niet wist en je dus op je werk moest komen opzoeken. Anders was ik rechtstreeks naar je huis gegaan.
– Je hoeft niet met dat soort argumenten te komen.
– We moeten elkaar niet zo afkatten.
– Jij maakt heel de tijd toespelingen.
– Sorry, ik doe het niet expres.
– Laten we het nog over iets anders hebben.
– Goed.
Het was donker geworden in het bos, het silhouet van het meisje was niet meer te zien, maar in het schijnsel van de lantaarns glinsterden de bladeren van de populieren groenig, alsof ze licht gaven. Er waaide een briesje. De trillende blaadjes waren glanzend glad als satijn.
– Ze is nog niet weg, hè?
– Nee, ze leunt tegen de boom.
Op enkele passen van het lege bankje stond een boom met een grote, dikke stam, waartegen inderdaad een schaduw leunde.
– Wat doet ze toch?
– Huilen.
– Dat is het niet waard!
– Hoezo?
– Hij is haar tranen niet waard. Ze kan zo een jongen vinden die van haar houdt, iemand die haar liefde wel waard is. Ze zou moeten gaan.
– Ze koestert nog hoop.
Ach, uiteindelijk heeft ze haar hele leven nog voor zich, ze vindt haar weg wel.
– Denk nou niet dat je alles begrijpt, want je begrijpt helemaal niets van vrouwen. Het is zo gemakkelijk voor een man om een vrouw te kwetsen; vrouwen zijn altijd zwak.
– Als ze zo goed weten dat ze zwak zijn, waarom leren ze dan niet wat sterker te zijn?
– Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.
– Je hoeft geen problemen te verzinnen waar ze niet zijn. Er zijn al genoeg problemen in het leven. Je zou het allemaal wat zonniger moeten bekijken.
– Ik zou zoveel moeten.
– Ik bedoel dat mensen alleen zouden moeten doen wat ze moeten doen.
– Je zit onzin te verkopen.
– Je hebt gelijk. Ik had je niet moeten komen opzoeken.
– Ook dat is onzin.
– Ja. We moeten gaan. Ik neem je mee uit eten.
– Ik heb geen zin om te eten. Kunnen we het dan niet over iets anders hebben?
– Waarover?
– Over jou.
– Over de volgende generatie dan, hoe heet je dochter?
– Ik had eigenlijk op een jongen gehoopt.
– Een jongen of een meisje, dat blijft toch gelijk.
– Nee, jongens hoeven niet zo te lijden als ze ouder zijn.
– De mensen zullen in de toekomst niet meer zo hoeven te lijden, omdat wij dat al voor hen hebben gedaan.
– Ze huilt.
Boven hun hoofd was enkel het geritsel van de bladeren in de zachte wind te horen, maar daartussendoor klonk wat gesnift, het kwam van daarachter bij het stenen bankje en de boom.
– We zouden haar wat moeten troosten.
– Hier helpt geen troost.
– Toch zou het goed zijn.
– Ga er dan heen.
– Dat zou toch alleen een meisje kunnen, in zo’n geval.
– Zij heeft een ander soort troost nodig.
– Dat begrijp ik niet.
– Je begrijpt helemaal niets.
– Dat is maar beter ook. Begrijpen maakt alles alleen maar lastiger.
– En jij wilt anderen gaan troosten? Troost jezelf maar.
– Wat bedoel je?
– Je begrijpt de gevoelens van de mensen niet. Als die ook al lastig zijn is het inderdaad maar beter om ze niet te begrijpen.
– Kom, we gaan.
– Naar mijn huis?
– Dat hoeft voor mij niet zo nodig. Zullen we dan nu maar afscheid nemen?
– Ik heb je toch gevraagd morgen bij ons te komen eten? Hij zal er ook zijn.
– Ik denk dat ik toch maar beter niet kan komen, vind je niet?
– Wat je wilt.
Het gesnift in het donker werd duidelijker. Bij vlagen kwam het ingehouden gehuil aangewaaid tussen het geritsel van de bladeren in de avondwind.
– Ik zal je schrijven als ik ga trouwen.
– Je kunt maar beter helemaal niet schrijven.
– Misschien kom ik je later nog eens opzoeken, als ik hier voor mijn werk langskom.
– Je kunt ook maar beter niet meer komen.
– Ja, dat was fout van me.
– Hoezo fout?
– Ik had je gewoon niet nog eens moeten komen opzoeken.
– Nee, dat was niet fout!
– Het is niet onze fout, maar die van de tijd. Nu het allemaal voorbij is moeten we het leren vergeten.
– Maar ik kan het allemaal slecht vergeten.
– Misschien later…
– Ga nu maar.
– Moet ik je niet naar de bus brengen?
Ze stonden op. Van ergens bij het nauwelijks te onderscheiden lege stenen bankje kwam nu een luid gesnik, maar achter de donkergrijze boom was de gedaante praktisch niet meer te zien.
– Moeten we haar toch niet zeggen dat ze naar huis moet gaan?
In het licht van de lantaarns twinkelden zacht de jonge, satijnachtige blaadjes van de populieren.
Peking, 24 april 1983
Oorspronkelijk gepubliceerd in Gao Xingjian, Kramp. Meulenhoff, 2001, p. 44–55.
