Translation workshop, Looren 2024

A self-organized workshop

When I stayed two weeks in the Translators’ House Looren in March 2023, I heard that they regularly held workshops, but I didn’t ask any details, thinking that they certainly would not be about Chinese literature anyway. And so – as I felt very much inspired by my visit – I quite straightforwardly inquired to the Looren administration if I could organize a workshop on the translation of Taiwan poetry  myself. I had no idea that their workshops were usually organized with other parties (schools etc.) and include all meals for the participants, provided by the host of the Translation House – increasing the total costs. So I proposed that we cook ourselves, drew up a programme, and whereas the workshops usually involve only two languages (the source language and the target language), I proposed to translate from Chinese into several European languages. Nevertheless the administration welcomed us and so I carried on with organizing the workshop.

The participants

As I enjoy translating poetry I suggested to several translators in Europe that we have a practical translation workshop on the poetry by Ling Yu from Taiwan, whose work I was working on myself. Ling Yu is a renowned poet in Taiwan and had just won an important prize in 2022 for her last collection Daughters 女兒. I knew that Nic Wong (from Hong Kong) was translating this book into English, that a French edition of a selection of her poetry had just been published, and in Switzerland Alice Grünfelder was also very interested in her work. Unfortunately the French did not have time to participate, but three Italian translators, Rosa Lombardi, Silvia Schiavi and Cosima Bruno, the last based in London, joined us; as well as Dylan Wang, a native speaker of Chinese based in London, and Tony Yu, Yu-sheng Tsou and Wen-chi Li from Taiwan, the last two being based in Munich and Oxford respectively. The native speakers, I have to add, all have an excellent near native proficiency of the second language (English or German).

I had thought about inviting the poet herself for the workshop, as I personally often collaborate with the poets I translate, asking questions about the meaning of words or sentence structures that are unclear to me. Sometimes they clarify allusions. On the other hand, there are also translators who explicitly do not want to contact the poet, in order to be free to create their own interpretation. So I decided not to. Besides we had a few native speakers in the workshop, which was maybe more useful, because it emphasized how different native speakers read and interpret a text.

Reasons for joining

We all had different reasons for joining. Most participants work in universities, as PhD’s, teachers or professors of either literature, translation studies or philosophy. They all find time to translate literature or poetry every now and then, out of personal interest and for their teaching and researching topics. Some of them also write poetry themselves, some are more focussed on language, others have a philosophical background or work on literature in a more historical and social setting. I was the only independent freelance translator. What I miss most as a translator from Chinese into Dutch, after years of solitary home working, are the discussions with colleagues. There are only a few people working on Chinese language literature in the Netherlands, and we hardly meet because I live in France. The group that came to Looren turned out to be a perfect mix for the exchange of ideas.

The practical organisation

Many of us did not know each other personally. We arrived at the weekend and we got to know each other during our first get-together dinner on Sunday, kindly offered by Alice. And luckily, I must add, because somehow it had completely passed me by that shops are closed on Sundays in that vicinity! Our organization of the meals for the rest of the week, some more Italian, some more Asian, proceeded in the same way as the workshops themselves: both efficient and relaxed, and always interesting and convivial.

 

Before the workshop started I had asked all the participants to choose one or two poems of Ling Yu. We shared these Chinese poems and our first draft translations with all the others (everybody translated in their own personal language, including English, Italian, German and Dutch). So we all had a chance to prepare the poems in advance. During the week everyone presided over a half-day session, in which the difficulties of the specific poem were presented by the temporary chair. So who is Ling Yu and what is her poetry like?

A short biography of Ling Yu

Ling Yu (Taipei, 1952) did a BA in Chinese literature at the National University of Taiwan and an MA at the Department of East Asian Languages and Literature at the University of Wisconsin. She has worked as an editor of the book supplement for the Taiwan Times (台灣時報), was a visiting professor at Harvard University in 1991-1992, and worked at Yilan National University from 1992 to her retirement in 2021. In addition, she was an editor of the poetry journal Modern Poetry (現代詩), co-founder and editor of the pioneering journal Poetry Now (現在詩, along with Hsia Yu 夏宇and others) and deputy editor-in-chief of The World of Chinese Language and Literature (國文天地雜誌社). She received several major awards in Taiwan and has been invited to various international poetry festivals.

The poetry of Ling Yu

Ling Yu’s idiosyncratic poetry is heavily inspired by history, art, philosophy and mythology. Besides Taiwanese, Chinese and Japanese culture, she also refers to Western classics. Her work can be as surprising as Li Bai, as melancholic as Du Fu, or as complex as Li Houzhou; and with Tao Yuanming her poems share a love of a simple life, without the bustling cadence of cities and politics. Her work refers to very diverse painters as well, such as the Chinese Badashanren (eighteenth century), the American Georgia O’Keeffe (twentieth century), or the Mexican Frida Kahlo. Zhuang Zi, whose work she considers a pinnacle of East Asian aesthetics, seems a big source of inspiration. In her own poetry too, Ling Yu emerges as someone who loves contradictions and paradoxes: There is light versus dark, day versus night, freedom versus captivity, the hermit versus society, rock versus water: ‘I want to dream but not sleep / I want to walk but without feet’.

As we saw during the workshop her style is calm and thoughtful, sounding elegant and natural, without obvious rhyming, metre or language games. Ling Yu registers feelings and insights in a relatively pure way, without using many adjectives and adverbs. The poems show a sensitive soul, modest and controlled, with sometimes a Zen Buddhist undertone. Her poems stand out for their original metaphors and for their serial forms. She might very well be the poet who has written the most 組詩 ‘serial poems’ in Taiwan, even in all Chinese language poetry.

Ling Yu has published nine collections since her first in 1988. Each collection has a different focus, but female emancipation, the damage capitalism does to natural and human life, train travel, the classics, landscape and scenic elements recur often. For the workshop we mostly translated poems from her last two collections: 《膚色的時光》Skin Colour Time (2018) and 《女兒》 Daughters  (2022). That first seems to dive into the Chinese tradition and the latest collection was written in response to the illness and death of her mother. Here she considers what it means to be a daughter, a mother, a woman, as an individual, in a family and in society. In addition, the collection is also a tribute to Japanese artist Ando Hiroshige (1797-1885, also known as Utagawa Hiroshige, born Andō Tokutarō), of whom she herself says that he/his work acts as a kind of mother to her; both ‘mothers’ have accompanied her throughout her life.

Difficulties in translating

Part of our time was spent on denominating the style, the textual references and the exact meaning, function or effect of the Chinese words, in order to find the accurate words in our respective languages. Some translation problems are not limited to Ling Yu, but are true for translating Chinese into European languages in general. Well-known examples are the choice of whether or not to use capitals (non-existent in Chinese); the lack of verb conjugations in Chinese (the perception of time is different); totally different sentence structures; the lack of singular and plural forms and of articles, as well as the lack of demonstrative and possessive pronouns where European languages require them.

Of course, the completely different use of punctuation is also an issue. We struggled for example with Ling Yu’s frequent use of the dash, which cannot be used so abundantly in European languages, we mostly agreed. Besides, we failed to see a coherence in the use of it. Like most modern poems in Chinese Ling Yu does not use punctuation at the end of a verse line, nor the full stop to mark the end of a sentence.  Enjambments are quite commonly used, but many Chinese poets use them mostly to create a tension or emphasis only. Ling Yu, however, regularly has inventive enjambments, using a combination of sentence structures and ambiguous words to create ambiguity in a meaningful way. For instance in these lines from the 6th poem 岩石‘Rocks’ of the series 我的名字叫海 ‘My name is sea’ in Daughters:

啊這些年少的——                     Ah, these younger (ones) –
岩石終於                                       rocks finally
定居下來                                       settle down/settled down

Here the 年少的in the first line can be read as a noun, meaning the younger ones, or as an adverb to the 岩石, rocks in the second line, meaning the young rocks. Or in these two verses from the poem 調換 ‘Exchange’ in Daughters:

她的胃已經不能裝我               Her stomach already is not able to hold me/I
給他的食物                                  the food given to her

This whole sentence, when read as an enjambment, can easily be translated very straightforwardly as: ‘Her stomach can no longer hold the food I gave her.’ But the meaning of the isolated first verse line, ‘Her stomach can no longer hold me’, also comes into play. This reading can be interpreted as: she is no longer able to deal with me – in other poems from the collection it is clear that the mother is bedridden and can no longer communicate (see the poem below). The translator has to be inventive to reproduce a similar ambiguity in the European language.

Sometimes the different etymology of words seemed important to a translator. The first lines of the 7th poem in the series 看畫 ‘Looking at paintings’ (based on Hiroshige’s ‘The Fifty-three Stations of the Tōkaidō’) give a good example:

被時光燒成了灰燼的富士山
像一座紅色的海市蜃樓

These lines can be translated as:

The Fuji that has been burnt to ashes by time
seem to be a red mirage

Literally the Chinese phrase for a fata morgana consists of the characters of: see – city – marine monster – storied buildings. In former times people assumed that the breath exhaled by a monstrous marine animal created the illusion of cities or buildings in the air above the sea. In the European languages the fata morgana was thought to be created by the witchcraft of the Italian fairy Morgane (from the King Arthur legends); what the visual illusions looked like is not made explicit. As the storied buildings in the Chinese seem important in the series, the translator wanted to find a way to keep them in the translation.

Yet another challenge gave the linguistically quite simple poem木頭人, which literally means ‘Wooden man/figure’ and is short for  一、二、三木頭人 ‘one, two three, wooden man’. This is the Chinese name for the child’s  game that is known all over the world by different names. The English say ‘one, two, three piano’, just like the Flemish; the French say: un, deux, trois soleil; the Germans call it ‘eins, zwei, drie Ochs am Berg’; in Italian it is ‘uno, due, tre… stella’; and the Dutch have ‘Annemaria koekoek’. The popular (and horrible!) South Korean Squid Game is based upon this game, but luckily that has nothing to do with this poem. The full Chinese poem goes as follows, with a literal translation:

木頭人                                            wooden man/figure

一、二、三木頭人                     one two, three, wooden man
我和我的小時候                          I and my childhood
玩著這個遊戲                               playing this game

一、二、三木頭人                      one two, three, wooden man
我的母親──我和她玩               my mother – I play with her
她躺在床上                                    she lies in bed

我和瓦蒂一起扶她,坐起來  I and Wati together help her, sit
躺下來,翻身                               lie, turn

和她說話                                        talking with her
她不回答                                        she does not reply
也不點頭搖頭                               she does not nod or shake her head

還好眼睛會動,會看我           fortunately the eyes can move, can see me
一、二、三木頭人                     one, two, three, wooden man
這個遊戲回來了                          this game is back
我和我的小時候                          I and my childhood

Obviously the wooden figure here has a richer meaning than just the game because the ill mother is like a wooden doll unable to move. In the first stanza Ling Yu again has created a meaningful enjambment in the second and third line, which can be read as: I and the game that I played in my childhood/when a was a child’, but the second line also stands by itself: ‘I and my childhood’, all the more because it is the last line of the poem as well. It also seems important because it draws attention to the fact that the serious illness of the mother throws the I back into time, back into childhood. In the third stanza the Wati瓦蒂 is interesting. Everybody familiar with Taiwan knows that there are a lot of people from Malaysia, Indonesia, the Philippines, who come to Taiwan to work in households. Wati is the name of such a person from Balinese origin. In other poems we came across the generic term 外勞, meaning labour that comes from outside of Taiwan. It is such a short term in Chinese, clear to everybody knowing the language, but in European languages it becomes long, sometimes superfluous for the essence of the poem and it may even arouse unwelcome associations with discrimination.

Another interesting part of the whole process of the workshop was to see which poems everyone selected. It seems to me that the native speakers of Chinese had in general fewer problems in selecting poems that are strongly grounded in Chinese (or Asian) tradition, as often the titles already indicate, such as 杜甫, 767 ‘Du Fu, 767’, 夢見文言文 ‘Dreaming of classical Chinese’, or  松雪齋 –致黃公望 ‘Pine Snow Studio – to Huang Gongwang’ or the series 看畫 ‘Watching paintings’ dedicated to Hiroshige. Personally I always hesitate to select and translate poems that I fear are ‘too Chinese’ for the Dutch readers to understand because I am afraid it will scare them away or that I have to add too many footnotes to explain them. But these poems actually all turned out to be really interesting, so maybe I am just wrong with my usual way of selecting and should put more effort into making them work in translation!

Too soon our week was over and we all split up again… The breathtaking view looking out of the house, the comfort in the house, the easy-going atmosphere, the generosity of everybody present… The whole experience has led to a very productive week, in which we found a good balance between relaxing and working. Dylan Wang wrote a poem as a memento for this highly inspiring week in which he highlighted the things that we discussed. You can read it here:
At Home in Translation – Alice Grünfelder · literaturfelder

Many thanks to everybody involved, and special thanks to Tony Yu who made all the photo’s and to the incredibly supportive team of the Tranlators House Looren for accommodating us!

 

 

Ling Yu, gedichten

Ze houdt van de bizarre Li Bai én van de zwaarmoedige Du Fu. Ze kan net zozeer gegrepen worden door de eenvoud in de poëzie van Tao Yuanming (vierde eeuw), door een schilderij van de excentrieke Badashanren (achttiende eeuw) of van Georgia O’Keeffe, als door een complex werk als dat van Frida Kahlo of van de tiende-eeuwse dichter Li Houzhu. Ze wordt gefascineerd door analytische schrijvers als Jorges Luis Borges en Cao Xueqin (De droom in de rode kamer) én door meer grillige als Zhuang Zi – wiens werk en persoon ze overigens als een hoogtepunt van de Oost-Aziatische esthetiek beschouwt.


Ook in haar poëzie komt Ling Yu (Taiwan, 1952) naar voren als iemand die houdt van tegenstellingen en paradoxen. Voortdurend staat licht tegenover donker, dag tegenover nacht, vrijheid tegenover gevangenschap, de kluizenaar tegenover de maatschappij, rotsen tegenover water: ‘Ik wil dromen maar niet slapen / ik wil lopen maar zonder voeten’.

Haar stijl is standvastig. In de bedachtzame gedichten die Ling Yu selecteerde voor Rotterdam Poetry International (2004) registreert ze gevoelens en indrukken in alle eenvoud en zuiverheid, zoals ook blijkt uit het relatief spaarzame gebruik van bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden. In dit werk speelt het landschap een belangrijke rol, en daarmee kiest Ling Yu er duidelijk voor om zichzelf binnen de traditie te plaatsen van de klassieke Chinese landschapspoëzie, die vaak wordt beschouwd als het summum van de gehele Chinese literaire traditie. Kenmerkend voor dergelijke landschapsgedichten is dat de dichter de grootsheid van het landschap wil laten zien en tegelijkertijd zijn persoonlijke gevoelens en ideeën van een bepaald moment wil uitdrukken – het landschap als spiegel van de ziel.

van de landkaart verdwenen namen

de berg peng

het is nog ver naar de berg peng –
de droom loopt over de grond, ontsnapt
onder langs de ramen van het wooncomplex

talloze emigranten stromen de berg peng op. late herfst
een gevangen zwartgroene vogel
ligt op een ijzeren plaat
boven een jonge boomstronk
– de twee poten van zijn kinderjaren
hebben ooit sporen op diens borst achtergelaten – en
een vlam die als een pony galoppeert

zwartgroene vogel, zijn veren sterven als eerste
daarna zijn ogen daarna zijn taal

vanaf de ijskoude voorde is de berg peng
niet ver
jachtige mensen bezetten elk
winternest. zo wordt er dus
gedroomd. gedroomd van een zwartgroene vogel
die klapwiekend uit het bos opvliegt, zich omdraait
en tegen de droom praat

de afgrond van yu
– volgens een legende is de afgrond van yu, ook wel de gevederde afgrond geheten, de plaats waar de zon ondergaat

naar de afgrond van yu om de gevangengenomen zon te bezichtigen
die nimmer gezagsgetrouwe vleugels zijn zijn
misdaad

zijn veren rollen een hoekje van het donker op, bloedend
scherpe speerpunten hebben vitale delen stevig vastgebonden
hij zegt dat ademhalen zelfs in zijn slaap
pijn doet

maar zelfs als hij zijn vleugels opgeeft, zelfs als
de lucht niet zou kunnen verdragen
dat een hoofd droomt
luistert mijn hals nog altijd: het blanke schilderij
dat zich door de nacht heeft gebaand
roept me

de yangpas
– blij de ochtend te zien na een slapeloze nacht

als eerste zit een grote vogel ik weet niet waarom aan de overkant
te roepen daarna scheert een gevleugeld ding op hoge snelheid
over de hoek van het huis dageraad dat witte paard stormt
indrukwekkend de kamer binnen en heft zijn lichtgevend
voorhoofd

ik loop langs een dorp en nog een
dorp, vermoeid
maar kan niet slapen
dagelijks komt er in mijn aantekeningen zo’n
raspaard opdagen. Maar
de beste hengst, de beste naar verluidt,
komt op in het westen bij de yangpas daar is er één
ten minste één die vleugels heeft en
mensentaal begrijpt

en lange, lange tijd deed ik nooit mijn mond open
om te praten, al moedigde je me steeds weer tot drinken aan
vurig en een paar keer hebben mensen met touwen
in mijn voeten gesneden

aria’s voor het eiland Guishan I

1
iemand
ligt op het grijs fluwelen zeeoppervlak
bedekt door een grijs fluwelen wolkendek
ik kijk naar haar gezicht
elegant en ontspannen
hoewel ik niets anders kan zien

ik lig in een pikzwarte tunnel
ga met de trein vooruit
ze kijkt naar mijn profiel
tenslotte kan ze mijn lichaam niet zien

maar we kijken hoe dan ook naar elkaar
hoewel we niet veel meer kunnen zien dan dit

langzaam wordt het donker
langzaam wordt het licht
lichtstralen komen en gaan, net zo
strijken ze over onze lichamen

in onze dromen
wisselen we vele lichaamshoudingen uit
en waarschijnlijk reiken onze handen naar elkaar

maar toch ligt het grijze fluweel nog altijd over je heen
toch ga ik nog altijd een pikzwarte tunnel in

(is hier bij mij de herfst kouder
of daar bij jou?)

2
zoals land zich tot eiland verhoudt
eiland tot rif
rif tot eenzaamheid

zoals rotsen zich tot zwak water verhouden
geheel tot deel

zo zie ik jou altijd
op het moment dat je plotseling je hoofd heft
aangevallen door het weer met mist en regen
totdat je onzichtbaar bent

maar je bent permanent daar
een gapende wond

– zoals eenzaamheid het rif verlaat
het rif het eiland verlaat
het eiland het land
het zwakke water de rotsen weerstaat
het deel het geheel verraadt

de uitgestrekte zee spoelt aan
en af
ben je permanent daar, verzonken
in zonderlinge overpeinzingen?

om op dit moment over eeuwigheid te praten
(… zoals een zee zich tot een zee verhoudt)
het is moeilijk praten
over de afstand daartussen

3
kluizenaar, verberg je je in de zee
of ben je buiten de collectieve samenleving gesloten?

vrij van integriteit
vrij van eenzaamheid
vrij van collectief verraad
je bent enkel het achteraanzicht van een glimzijde
een donkerzijdige omdraaiing

met je gezicht naar boven lig je ontspannen
alsof daar
het evenwicht tussen hemel en aarde is

wanneer de treinen collectief de angstkreten
en identificaties van de passagiers meebrengen (hun
lot is verbonden…)
hef je je hoofd noch verberg je je

jij bent enkel een klein landje
dat zelf, vanzelf ontstaat en vergaat

4
soms ben je voor mij
een kleur
naamwoord
parallel spoor

soms meet ik met mijn tranen
de afstand tussen ons
de dagen zijn wat langer de nachten wat korter
het is zomer de schemering is wat langer
het middaguur wat korter het is herfst

soms ben ik ook bang
(het grootste deel van de tijd)
dat dit rustige wateroppervlak
met ademhalen is gestopt
en dat jij enkel een wond bent
die openbaar wordt gemaakt

ik verwissel mijn lange jurk voor iets korts
denk aan veranderen en niet veranderen zulke
schijnbaar gelukkige schijnbaar
irrelevante problemen

maar het licht is gekomen, je schittert
als een kiem in de lente, danst dartel
vanuit een oude creatie, verrijst keer op keer
een geheel nieuwe boomschaduw die als een paraplu ontvouwt

ik loop naar voren, jij loopt ook naar voren
zoals vroeger, lente
zomerzonnewende, herfstequinox…
nogmaals
zie ik –
een gedeelte van mezelf
in stukken worden gesneden, weggegooid
de verre oceaan op geduwd

ik wek
een ander stuk oceaan
– daar is een raam
op een niet al te verre plaats in de verte

aria’s voor het eiland Guishan II

1
we zijn al gevallen
in de zwarte zee, geramd door het land
dat ons van ver heeft nagejaagd

maar die andere oever, op die oever
bruist een mensenstroom – een andere brand
is daar gaande

dan leg ik me maar neer
met geheven hoofd verbeeld ik me
in een stuk gouden grond te veranderen
laat de golven van het fin de siècle tegen
mijn twee voetpeddels slaan

2
ja, we zijn allemaal drijvende

hoe dichterbij de armen van het land komen
hoe verder we wegdrijven

van zee komt een stem
vergezeld van een licht

een dageraad komt van binnenuit omhoog
verlicht eerst de zee
en keert dan terug naar het aardoppervlak

nacht noch dag klopt zacht
de klopper van onze geheime kamer

duizenden organismen, slapend noch wakker,
beginnen te bewegen, tekenen onze
drijvende contouren af

steeds verder steeds dieper steeds scherper

3
het oude land verdwijnt langzaam achter mijn rug
vóór mij is een turquoise zee

op zweefsnelheid kruis ik
de getijden, dag en nacht
het oude stuk grond onder mijn voeten is al helemaal vernieuwd

ik wil dromen maar niet slapen
ik wil lopen maar zonder voeten
ik acteer, ik speel geen zonen en dochters
geen vadertje en moedertje, ik ben geen vriendelijke gelovige
geen glimlachende buurvrouw
nee, nee…

ik ben slechts een zwemmer
met een geheime koers
in het centrum van deze zee, ergens
geeft een piano een blauw geluid
opent een richting – die de richting
kruist waarin ik zwem

repetitie van Genesis, eerste bedrijf

1
is het weer tijd om te repeteren?
ik loop naar het andere eind van de steeg
kom iemand tegen. en weet
dat ik niet nog
een ander zal tegenkomen
zij moeten uit mijn lichaam geboren worden
naar een andere straat gaan
een ander steegje
een andere buurt
een andere zee, eiland

2
ik zal op het strand mensen ontmoeten
ze verzamelen en in boten veranderen
de boten netjes rangschikken en in eilanden veranderen
van de eilanden springplanken maken die in gehuchten veranderen
in de gehuchten liggen onder de grond dierbare spullen begraven
gedurende mijn hele leven graaf ik ze op
en word goede vrienden met het land

3
ik zal een vlieger bedenken waarop ik mijn lichaam
zal plaatsen bovendien zal ik een gezichtspunt bedenken
om van boven naar beneden te kijken, en nog een ladder
om naar believen uit mijn zak te halen en terug naar de aarde te keren
ik weet dat tranen een geschenk van de hemel zijn
ik begin ze op te slaan en dagelijks spaarzaam te gebruiken

een stem die mij ook kan behagen
zijn de woorden van god, als hij altijd
in de wieg blijft en niet opgroeit
luistert alles naar mijn instructies
als ik naar de rivier loop is er een brug
als ik naar de velden loop is er een ploeg en een hark
de mensen die ik heb gebaard bezetten de wereld
laten een traan, met een regenboog groeten we
elkaar

4
altijd als het licht wordt maar nog niet licht is, donker wordt
maar nog niet donker is, komen er vanuit een onbekende verte
ingestudeerde berichten
de poort van de hemel gaat daarmee open en dicht
het doek gaat daarmee op en valt
ik kom vanuit het andere eind van de steeg aanlopen
(op dat moment gaat god haastig
op de zegenwolk staan)

ik ga de hoek van de steeg om, zie
de persoon uit het begin
wachten op de plaats uit het begin
vrolijk komen we elkaar tegen
ik laat hem mijn lichaam in gaan
daarna zal ik het strand zien
de boot steekt de rivier over en keert terug naar zijn geboorteplaats
de wereld rondkijkend ben opnieuw alleen ik overgebleven
maar ik weet dat ik nog verder moet gaan
naar die buurt, naar dat steegje, die straat
die zee, dat eiland

5
uiteindelijk loop ik de trappen af
ga het voorste deel van het podium op
er zijn hoe langer hoe meer mensen (en god
staat in zijn gewone kleren in hun midden!)
maar dat is het tweede bedrijf